สรุปเนื้อหา พื้นฐานเคมี สารรอบตัวและการจำแนกสาร ม.1

สารบริสุทธิ์ (Pure Substances) คือ สารที่มีคุณสมบัติอย่างเดียวกัน เช่น จุดหลอมเหลวคงที่, จุดเดือดคงที่ และมีความหนาแน่นคงที่ ที่อุณหภูมิหนึ่ง ๆ เป็นต้นและมีส่วนประกอบชนิดเดียวกัน สารบริสุทธิ์จัดเป็นสารเนื้อเดียวที่มีองค์ประกอบชนิดเดียวกันทั้งหมดและเขียนสูตรเคมีได้ สามารถแบ่งเป็น 2 ประเภท คือ

1. ธาตุ (Elements) คือ สารบริสุทธิ์ที่ประกอบขึ้นจากอะตอมเพียงชนิดเดียว เช่น เหล็ก (Fe), โซเดียม (Na), ซิลิคอน (Si) และแก๊สออกซิเจน (O2) เป็นต้น

2. สารประกอบ (Compounds) คือ สารบริสุทธิ์ที่ประกอบขึ้นจากอะตอมตั้งแต่ 2 ชนิดขึ้นไปรวมกันในอัตราส่วนจำนวนอะตอมคงที่ เช่น น้ำ (H2O), แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ (CO2), เกลือแกง (NaCl) และกรดซัลฟิวริก (H2SO4) เป็นต้น

ยกตัวอย่างปฏิกิริยาที่ได้จากธาตุ แล้วเกิดผลิตภัณฑ์เป็นสารประกอบ

เช่น

 H2 (ธาตุ) + O2 (ธาตุ) → H2O (สารประกอบ) เป็นปฏิกิริยารวมตัวของแก๊สไฮโดรเจนและแก๊สออกซิเจน

โดยที่แก๊สไฮโดรเจนมีคุณสมบัติติดไฟได้และแก๊สออกซิเจนมีคุณสมบัติช่วยให้ไฟติดแต่ไม่ติดไฟ เมื่อเกิดปฏิกิริยาแล้วได้ผลิตภัณฑ์เป็นน้ำ ซึ่งมีคุณสมบัติติดไฟไม่ได้และไม่ช่วยให้ไฟติด มีสมบัติแตกต่างจากธาตุเดิมโดยสิ้นเชิง

H2O (l) →  H2 (g) + O2 (g) เป็นปฏิกิริยาแยกน้ำด้วยกระแสไฟฟ้า (กระบวนทางเคมี)

H2O (l) → H2O (g) เป็นการเปลี่ยนสถานะจากของเหลวเป็นแก๊ส จัดเป็นการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพซึ่งไม่สามารถแยกสารประกอบให้เป็นธาตุได้

ตัวอย่างธาตุที่พบในชีวิตประจำวันที่ควรรู้จัก

อะลูมิเนียม (Al) จัดเป็นธาตุโลหะ ประโยชน์ : ทำปีกเครื่องบิน, ทำสายไฟฟ้าแรงสูง

ทองแดง (Cu) จัดเป็นธาตุโลหะ ประโยชน์ : ทำสายไฟฟ้าตามบ้านเรือน

ซิลิคอน (Si) จัดเป็นธาตุกึ่งโลหะ ประโยชน์ : แผงวงจรไฟฟ้าในเซลล์สุริยะ (โซลาร์เซลล์)

แก๊สฮีเลียม (He) จัดเป็นธาตุอโลหะ ประโยชน์ : บรรจุบอลลูน, ผสมออกซิเจนในถังดำน้ำ

ครูหมูพาดู : แก๊สเทียมดำน้ำ (Heliox: Helium-Oxygen)

แก๊สเทียมดำน้ำแบบ Heliox คือ แก๊สที่มีส่วนผสมของแก๊สฮีเลียม (He) และแก๊สออกซิเจน (O2) โดยแก๊สฮีเลียมเป็นแก๊สที่มีความหนาแน่นน้อย ช่วยให้หายใจได้ง่ายขึ้นและการดูดซึมของออกซิเจนเข้าสู่กระแสเลือดนั้นเกิดได้ง่ายขึ้น โดยพบว่าการดำน้ำยิ่งลึกทำให้ความดันของแก๊สไนโตรเจนจะเพิ่มขึ้น ซึ่งจะทำให้เกิดอาการหมดสติได้ แก๊สฮีเลียมจะช่วยในการปรับไม่ให้แก๊สไนโตรเจนเข้าสู่กระแสเลือดมากเกินไป